E-readers
Geschreven door Steven Breughe op in de categorie E-books.We breien met dit artikel een vervolg aan een ouder artikel. Want er is intussen veel veranderd.
1.Wat verstaan we onder het begrip 'eReader'?
eReaders zijn ontworpen om digitale boeken (eBooks) te lezen.
Maar elk toestel dat tekst op een scherm kan tonen kan als een eReader dienen (computer, tablet, ...) mits installatie van een geschikt programma of app'je. Een eReader kan dus zowel een softwarepakketje zijn op een ander toestel of een autonoom toestel. Net zoals je een daisyboeken kan beluisteren op een daisyspeler of via een app op je iPhone of...
Onze focus in dit artikel ligt op de autonome eReader toestellen die werden specifiek ontworpen met aandacht voor:
- draagbaarheid
- leesbaarheid scherm (vooral in zonlicht)
- autonomie van de batterij
Het digitale formaat laat toe om het equivalent van honderden boeken in 1 toestel mee te dragen.
Veel ontwikkelaars voorzien ook eReader software om je computer, tablet of smartphone als een eReader te kunnen gebruiken.
De boeken zelf haal je via internet, usb binnen van bij een aanbieder. Dit kan een online winkel of krantenuitgever zijn maar ook een bibliotheek of school.
De meest gebruikte bestandsformaten zijn: ePub, BeBB en PDF.
Is een autonome eReader de beste oplossing voor jou?
We vermelden eerst een aantal aspecten die uw keuze kunnen beïnvloeden.
De belangrijkste vraag is: "Wat wil jij doen?"
- Wil je enkel boeken lezen of liever ook tijdschriften en kranten?
- Is lezen voor jou vooral een vrije tijdsbesteding of ook werk/studies -gerelateerd?
- Moet je nota's kunnen nemen en markeringen aanbrengen?
- Wil je ook muziek of audio/daisyboeken beluisteren?
- Wil je video's bekijken?
- Wil je kunnen surfen op het internet of mailen?
- Wil je gamen?
- Waar wil je vooral het toestel gebruiken (buiten of binnen)?
- Ben jij de enige gebruiker?
- Hoe groot wil je je scherm?
- Hoe groot wil je dat het toestel is in kader van mobiel gebruik?
- Hoe zwaar mag het toestel zijn?
- Hoe lang moet de batterij meegaan vooraleer je opnieuw moet opladen?
- Hoeveel vergroting heb je nodig om te kunnen lezen?
- Heb je nood aan spraaktechnologie om vlot lectuur door te nemen?
Hiermee rekening houdend wordt een keuze maken niet gemakkelijk, kies je voor een zwart-wit instapmodel of kies je een tablet om eBooks te lezen, wetende dat er binnen het aanbod van tablets nog eens enorme verschillen zijn. Hoe meer functionaliteit je wilt, hoe beter af je zult zijn met een eReader app/software op een ander apparaat dat voldoet aan al uw andere verwachtingen buiten het eBook lezen.
Dit artikel is niet bedoeld om de ultieme aankoopgids te zijn, het dient eerder als leidraad in de zoektocht naar een manier waarop u eBooks wilt lezen.
De technologische evolutie gaat ook op gebied van eReaders zeer snel en kan er voor zorgen dat informatie hier niet meer up to date is, hou dit in gedachte als u dit artikel leest.
Niet alle functies die in dit artikel besproken worden zijn beschikbaar voor elke eReader, ga telkens goed na wat er mogelijk is via de productinformatie (op de verpakking, via de website, ...)
1.1 Gewicht
eReaders hou je in principe net zoals een boek in je handen om te lezen. De grootte en gewicht van het toestel zullen dus het gebruikscomfort mee bepalen.
De lichtgewichten starten al vanaf 170 gram, de zwaardere gaan tot 565 gram.
1.2 Scherm
De goedkopere "instapmodel" eReader heeft vaak een paper-ink of e-Ink scherm , dit scherm werkt zonder achtergrondverlichting en reflecteert licht op dezelfde manier als gewoon papier.
U hebt dus, net als bij gewoon papier, extern licht nodig om van een e-Ink scherm te kunnen lezen, zoals daglicht.
Het voordeel van e-Ink schermen is dat ze ook goed leesbaar zijn onder een hoek en in buitenlicht, wat bij tablet- en computerschermen soms problematisch is.
Dergelijke schermen kunnen meestal geen kleuren tonen.
Doordat het scherm traag vernieuwt is het niet zo geschikt voor interactieve elementen zoals scrollen, muispunten en in zoomen.
De lagevernieuwingssnelheid zorgt ook soms voor ghost images , een soort schaduwbeeld van de vorige pagina.
Vaak merk je dat bij openen van een nieuwe pagina het scherm snel even volledig wit en dan zwart wordt om ghost beelden te vermijden.
Een TFT/LCD scherm kan kleuren tonen en heeft een hogere vernieuwingssnelheid dan e-Ink en is dus meer geschikt voor interactieve activiteiten maar minder voor lezen bij zonlicht wegens de spiegelfactor van dergelijke schermen.
Typisch is dat het scherm zelf een lichtbron is.
De meeste eReaders hebben een aanraakscherm en sommigen hebben ingebouwde extra verlichting om vlotter te lezen in duistere omstandigheden.
Schermresoluties van autonome toestellen variëren van 600*800 tot 1200*1600 beeldpuntjes.
De grootte van het scherm zal vaak ook de prijs bepalen alsook het gewicht en het totale formaat van het toestel.
1.3 Batterij
Een e-Ink scherm ververst veel minder dan andere schermen en de inhoud van een pagina in een eBook is meestal statisch waardoor dit soort toestellen vrij zuinig zijn qua energieverbruik.
De gebruiksduur van een eReader met e-Ink scherm wordt uitgedrukt in weken en niet in uren wat toch zeker een idee geeft van hoe zuinig autonome eReaders zijn.
1.4 Extra functies
Bepaalde eReaders ondersteunen een breder gamma bestanden en kunnen dus bv ook Word,JPG,Text,PPT,BMP,HTML,PNG,PRC en RTF bestanden lezen.
Veel eReaders kunnen via WIFI connectie gebruikt worden om met internet te verbinden zowel om te surfen als om de boeken te downloaden.
Sommige eReaders hebben text-to-speech mogelijkheden waardoor je het eBook ook kunt beluisteren.
Multimedia opties zoals ook muziek beluisteren of films bekijken behoren ook tot mogelijke extra functies.
Hou er rekening mee dat sommige toestellen een toetsenbordje hebben dat dan wel meestal in QWERTY is.
Het toevoegen van eigen opmerkingen, highlights en andere verwijzingen behoort ook tot de mogelijkheden op de meeste autonome eReaders.
Bepaalde eReader software laat toe om het leesproces te synchroniseren op verschillende platforms. Je kunt dan dus een boek dat je begon te lezen op PC verder lezen op je mobiel toestel.
1.5 Fabrikanten van eReaders en eBook aanbod
Om digitale boeken te lezen heb je dus een eReader nodig maar ook het eBook zelf.
Er zijn verschillende fabrikanten van hardware en software eReaders en er zijn ook verschillende aanbieders van eBooks.
Niet alle eReaders zijn tot op heden beschikbaar op de Belgische of Nederlandse markt, net zoals bij veel "nieuwe" electronica is het afwachten tot het in Europa beschikbaar wordt gesteld.
Wees dus aandachtig als je ergens een goede review leest.
Het product in kwestie kan zoals bv de Kindle Fire HDX niet leverbaar zijn.
Een eReader is ook niet altijd voorzien van Nederlandstalige taalinstellingen of een AZERTY toetsenbord voor ingave van gegevens.
De fabrikant van een toestel is soms verbonden met één specifieke aanbieder van de boeken.
Bijvoorbeeld: de Kindle eReader van Amazon laat enkel toe Kindle boeken te kopen bij Amazon.
Andere fabrikanten laten het aankopen van je eBooks bij een derde partij wel toe al dan niet via een specifieke app van de aanbieder van eBooks.
Bijvoorbeeld: De app om Kindle eBooks te lezen werkt onder andere op iOS systemen, Android systemen, Windows computers en webbrowsers met cloud ondersteuning.
De keuze voor een bepaald merk kan ervoor zorgen dat u over een minder groot aanbod boeken kan beschikken.
Een fabrikant van een hardware toestel kiest dus soms om vanuit hun eigen toestel je richting hun eigen eBook winkel te sturen om een eBook te kopen.
Terwijl ze via gratis software er voor zorgen dat je een toestel van een concurrent ook kunt gebruiken om terug bij hun eigen e-book winkel terecht te komen.
Een principe van zo veel mogelijk gebruikers toegang te geven tot hun eigen boekverkoop.
Deze fabrikanten van hardware toestellen laten de grootste keuze uit verschillende eBook aanbieders (via app's) toe: Apple iOS toestellen, Android toestellen met volledige Google Play support.
Deze aanbieders van eBbooks gaan het breedst in hun aanbod over verschillende platformen/toestellen: Amazon Kindle en Barnes&Noble Nook.
eBooks zijn wel vaak onmiddellijk ter beschikking samen met de gedrukte versie beschikbaar wordt gesteld omdat er geen omzetting moet gebeuren zoals bij een daisy-boek. Het aanbod van dergelijke publicaties is dan ook vele malen groter dan het aanbod van luisterboeken of daisy-boeken, zeker als de gebruiker meerdere talen machtig is.
Hier vind je duizenden gratis eBooks: Gutenberg project
De mogelijkheid bestaat er ook in om eBooks uit de openbare bibliotheek te lenen.
Voor België enkel maar voor PC of als app voor iOS of Android en niet beschikbaar voor klassieke eReaders, meer informatie hier: e-boeken.bibliotheek.be
Voor Nederland beschikbaar voor PC, eReader en als app. Meer informatie hier: www.bibliotheek.nl/ebooks
Amazon biedt ook een abonnementsformule aan waarbij je maandelijks een boek kan lenen.
1.6 Aankoopprijs
Prijzen variëren van 50 tot 330 euro voor klassieke eReaders, tablets gaan van 60 euro tot 1950 euro (referentie online prijsgidsen verschillende retailers juli 2014).
1.7 Vermoeidheid
Veel gebruikers geven aan dat TFT/LCD schermen meer vermoeiend zijn om te lezen dan e-Ink.
Andere klachten zoals droge ogen, wazig beeld na langdurig lezen komen voor al dan niet ook als die personen TV kijken of op een laptop werken.
Medisch gezien is er geen enkel bewijs dat het lezen op het ene soort scherm meer vermoeidheid veroorzaakt dan op het andere.
De goede oude raad dat je niet te dicht bij een scherm mag zitten mag men dus onder fabeltjes categoriseren.
De ogen kunnen zich immers aanpassen aan verschillende niveaus van helderheid.
Een (kleinschalige) studie uit 2012 toont aan dat resolutie van groter belang is dan de keuze tussen LCD en e-Ink (bron: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22762257)
Gekend probleem is wel dat bij visuele activiteit je knipperfrequentie vermindert waardoor je sneller droge ogen krijgt.
Ook ergonomische factoren zoals het vasthouden van de eReader of het langdurig op één afstand gefixeerd kijken kan oogspiervermoeidheid gerelateerd aan de convergentie veroorzaken en dit kan zich uiten in allerlei klachten zoals hoofdpijn, "lastige" ogen of zelfs dubbelzien
Oude beeldschermen met een zeer trage refresh snelheid geven wel een flikkerend beeld wat dan wel degelijk vermoeiender is dan de huidige generatie schermen.
Wat kan je doen?
- Het aanpassen van de helderheid of lezen in negatieve modus
- Houding en leesafstand wisselen tijdens de activiteit
- Minder lang lezen: Leesmarathons zijn vermoeiender dan slechts een half uurtje aan een stuk door lezen
- Kunsttranen gebruiken om de ogen extra te bevochtigen (vraag advies aan oogarts of apotheker)
- Advies van oogarts vragen bij klachten na lezen, Tv kijken, computereren, fijn hobbywerk, ... alsook bij dubbelzien.
- Kies een toestel met een hoge resolutie
2. Toegankelijkheid
Een algemene richtlijn is dat er steeds een goede afweging moet gemaakt worden van de toegankelijkheidsmogelijkheden op de autonome reader en de software/app om een ander apparaat uit te breiden met een eReader functie.
Bij de keuze voor een eReader softwarepakket of app zal moeten nagegaan worden of dit compatibel is met de reeds gebruikte hulpmiddelen zoals een vergrotings- of schermuitleesprogramma op het toestel.
Bij de keuze voor een autonome eReader zal alles afhangen van de ingebouwde toegankelijkheidsoplossingen.
Voor welk type eBook bestand het best toegankelijk is geldt volgende regel: de graad van toegankelijkheid zal meer afhankelijk zijn van de opbouw van het document en hoe goed rekening is gehouden met de toegankelijkheidsprincipes dan van het formaat zelf.
Niet alle websites die boeken aanbieden zijn zelf ook toegankelijk voor gebruikers van vergroting- of schermuitleesprogramma's.
Let er ook altijd op of de fysieke knoppen aan een toestel duidelijk te herkennen (zien of voelen) zijn.
2.1 Vergroting
Alle eReaders laten je toe om de lettergrootte te gaan aanpassen binnen de schermgrootte, dus een kleiner scherm hoeft niet per se minder overzicht te betekenen
(zoals klassiek bij het vergroten met een beeldschermloep),
Een kleiner scherm betekent wel dat je minder woorden in 1 schermgrootte krijgt. Een Pdf of tijdschrift zal hierdoor soms minder vlot lezen in vergelijking met een eBook.
Naast aanpassingen aan lettergrootte en lettertype kan je soms ook bepalen hoeveel woorden je per lijn wilt zien en hoeveel ruimte er tussen de lijnen moet zijn.
Lezen in liggende oriëntering kan ook het comfort verhogen bij vergroting.
De mogelijkheden om een "nacht"thema te activeren met witte letters op zwarte achtergrond kan het lezen ook comfortabeler maken en op zijn minst minder storend voor eventuele bedgenoot.
2.2 Spraak
Spraak en Text-to-speech functies zijn steeds meer beschikbaar zowel op autonome toestellen als in de software/app versies van eReaders.
Het instellen en configureren zou wel naargelang merk en type wel nog moeten gebeuren door een ziende.
Een handige functie voor gebruikers die zelf lezen met spraakondersteuning verkiezen is de functie "TTS synchronised highlighting playback" waarmee de uitgesproken woorden gemarkeerd worden op het scherm om mee volgen in de tekst te faciliteren tijdens het beluisteren van het boek.
Als je een eReader met ingebouwde spraak gebruikt op een toestel met reeds een schermuitleespgrogramma actief is het nodig om de "eigen" spraak uit te schakelen om te voorkomen dat er twee stemmen het boek voorlezen.
Tot op heden wordt de kwaliteit en vlotheid in gebruik van iOS VoiceOver hoger geschat dan TalkBack op Android.
Er is echter een inhaalmanoeuvre aan de gang en we kunnen enkel maar toejuichen dat er meer aandacht komt voor toegankelijkheid.
3. Besluit
Door het enorme en snel evoluerende aanbod is het voor ons onmogelijk om een echt oordeel uit te spreken en een soort "beste keus" aan te bieden zeker omdat iedere gebruiker nog eens individuele noden en verwachtingen heeft bij een eReader.
eReaders zijn een "nieuwe" te overwegen mogelijkheid om een hulpvraag omtrent boeken lezen op te lossen , naast alle anderen oplossingen zoals vergrootglazen, beeldschermloepes, Daisy, voorleesapparatuur, ...
Zowel voor blinden en slechtzienden kunnen eReaders en eReadersoftware een waardig alternatief zijn om te lezen en soms net de meerwaarde bieden die je in een andere oplossing niet vinden kan. Laat u niet tegenhouden om kennis te maken met eReaders.
We halen kort nog enkele zaken aan :
Een autonome eReader, zelfs eReader software/apps zijn meestal heel gemakkelijk en eenvoudig in gebruik waardoor het een te overwegen optie is voor de oudere slechtziende die tot op heden weinig ervaring heeft met technologische oplossingen
Voor een blinde gebruiker zal de bruikbaarheid van de eReader afhankelijk zijn van de ingebouwde spraaktechnologie of van de compatibiliteit van de eReadersoftware/app met schermuitleesprogramma's. Dit niet alleen voor het lezen van eBooks maar ook om de boeken op/in de eReader te krijgen.
Voor een slechtziende gebruiker zijn opties zoals lettergrootte, lettertype, interlinie, helderheid en achtergrond aanpassen zeer bepalend bij het lezen van eBooks. Een ingebouwde verlichting is zeker een pluspunt voor de meeste 65-plussers of slechtziende gebruikers. Op deze manier kan een eReader een volwaardige vervanger zijn van de grootletterdruk boeken.
Of e-Ink schermen nu effectief rustiger zijn voor de ogen dan LCD schermen moet u dus zelf ondervinden maar doordat een e-Ink scherm geen spiegelend effect geeft kan de slechtziende lezer dus ook veel minder gestoord worden door verblinding via weerkaatst licht (zonlicht, verlichting) op het scherm.
Als eReader software/app gecombineerd wordt met andere zoomfuncties van vergrotingssoftware op de tablet of pc zou dit wel eens een aangenamere manier van lezen kunnen zijn dan het lezen met vergrootglas of beeldschermloep.
Ons advies: probeer deze manier van lezen zeker eens uit maar vraag altijd voor een demonstratie in de winkel of download de gratis software om te proberen.
